Verleden en heden
De telefoon gaat, ik kijk verbaasd op de klok als ik hoor dat het mijn man is.
‘Hoi, hoe is het in Duitsland, heb je pauze of wilde je mijn stem even horen?’ vraag ik lachend.
‘Ik ben al in het hotel!’ zegt hij aarzelend. ‘Er kwamen agenten op de werkvloer, en als ik het goed begrepen heb, want ze praten niet zo goed Engels, moesten we direct weg vanwege een bom!’
‘Een bom, een aanslag of zoiets?’
‘Nee, ze hebben een bom gevonden uit de Tweede Wereldoorlog, ze waren aan het graven voor een nieuw gebouw, achter het bedrijf waar ik werk!’
‘En nu, laten ze de bom ontploffen of halen ze hem weg?’
‘Ik weet het niet, ik versta geen Duits. Ik ga nu sporten in het hotel, ik weet anders ook niet wat ik moet doen. Daarna bel ik het werk, om te horen of er nieuws is.’
‘Als je wat weet, bel je me dan, en… doe je voorzichtig?’ Verbouwereerd leg ik de telefoon neer, denkend aan de oorlog.
In ons dorp ligt het natuurpark Oasi, dat grenst aan het Concentratiewachtkamp, (Polizei- und Durchgangslager). Duizenden politici, gevangenen en Italiaanse Joden zijn op transport naar Auschwitz-Birkenau, Buchenwald, Bergen-Belsen, Mauthausen, Ravensbruck gezet. Waaronder ook Primo Levi, een chemicus en schrijver. Hij vertrok naar Polen op 22 februari 1944, vijf dagen later kwam hij aan in Auschwitz. Van de ongeveer 650 Italiaanse Joden keren hij en vier andere overlevenden terug. Hij was een “bruikbare Jood,” zoals men het noemde, vanwege zijn scheikundige achtergrond. Levi, die zijn verhalen op papier heeft gezet, heeft drie ontroerende boeken geschreven over het leven in die kampen.
Ik kijk op van een pling van de computer. Een bericht in Skype, van mijn man. Ik schrik als ik lees, “Moet nu ook het hotel verlaten, weet niet waar we naartoe worden gebracht, ook het hotel is niet veilig! Laat je snel iets weten, moet nu echt gaan want er is een agent die op me staat te wachten. Tot later.” Verbaasd lees ik het nog een keer, en schrijf snel een berichtje terug.
Na een half uurtje belt eindelijk mijn man.
‘Hoi, had je mijn bericht gelezen?’ vraagt hij.
‘Ja, maar waar ben je nu, ben je alleen, of zijn je collega’s er ook?’
‘We zijn naar een grote sportzaal aan de andere kant van de stad gebracht. We zijn een groep bestaande uit alleen maar buitenlanders, een agent die Engels spreekt, blijft bij ons. Ze weten niet hoelang het nog gaat duren, waarschijnlijk moeten we in een ander hotel overnachten.’
‘Heb je persoonlijke spullen meegenomen, kleding, ondergoed…’
‘Nee niets, we moesten direct weg, het hotel wordt bewaakt door twee agenten, niemand mag naar binnen.’ We praten nog wat en hangen dan op.
Een paar weken geleden zijn er kransen gelegd bij verschillende concentratiekampen, waaronder ook in ons dorp. De omgekomen Joden werden herdacht. Ik was daarbij, de stilte die daar heerst voel je door je hele lijf, met je ogen dicht voel je de angst, die hier geheerst heeft.
Ik denk aan mijn man, zijn stem klonk angstig aan de telefoon en hij spreekt geen Duits. Twee verschillende tijden, die op deze manier weer één worden. De oorlog, die drieënzeventig jaar geleden begon, en de bommen die ze nu nog vinden!
De volgende ochtend spreek ik mijn man, ze hadden overnacht in een ander hotel, maar nu was hij weer terug en we Skypen.
‘Hoi lieverd, heb je wel geslapen?’ vraag ik.
‘Nee, niet echt. Je gaat toch slapen met die bom in je hoofd!’ We weten even niets te zeggen. Dan vraag ik hem: ‘Was je bang?’ Hij zucht en antwoord: ‘Bang, ja… maar je denkt ook na, vooral wat er jaren geleden is gebeurd. Ik ken de verhalen uit boeken, maar als je direct moet vertrekken van je werkplek en later uit het hotel, dan ga je wel anders over die dingen nadenken.
Later verschijnt er een berichtje op m’n telefoon. “Lieverd, het hotel heeft een briefje achtergelaten maar het is in het Duits, wil je het vertalen voor mij en m’n collega’s?” Nadat ik de tekst heb gelezen schrijf ik glimlachend terug. “Het hotel betreurt wat er gisteren is gebeurd, en nodigt iedereen uit voor een hapje en een drankje, vanavond in de bar.” Even later volgt een klein berichtje terug. “Dank je.”
Sylvia
Deze site laat o.a. foto’s zien van vroeger en het kamp nu.